Voor het derde jaar op rij ving de jaarlijkse Hiroshima-Nagasaki herdenking, in een organisatie van Vredesoverleg Gent, aan met een (gratis) vredesconcert in de Gentse Sint-Niklaaskerk. Op zaterdag 9 augustus 2014 bracht De 2de Adem, kamerkoor voor hedendaagse muziek, onder leiding van Maarten Van Ingelgem voor een volle kerk het concert ‘Les soldats seront troubadours’ (de soldaten worden troubadours). Gentblogt was erbij. De muziek kunnen wij u niet laten horen, maar in woord en beeld willen we toch wat van de ingetogen sfeer in die prachtlocatie in de Gentse binnenstad overbrengen.
Naar aanleiding van de herdenking van de start van de Eerste Wereldoorlog die 100 jaar geleden, selecteerde De 2de Adem voor dit vredesconcert muziek rond verschillende gewapende conflicten uit de voorbije 100 jaar: de twee Wereldoorlogen, de Koude Oorlog, de oorlog in Irak en het Palestijns-Israëlisch conflict.
De titel voor dit programma ontleende De 2de Adem aan een lied van de Canadese singer-songwriter en dichter Raymond Lévesque, dat hij schreef naar aanleiding van de oorlog in Algerije. Quand les hommes vivront d’amour / Ce sera la paix sur la Terre / Les soldats seront troubadours (Als de mensen leven van de liefde / Dan zal er vrede op Aarde zijn / Dan worden de soldaten troubadours).
Troubadours van de vrede, elk op hun manier, waren de tekstschrijvers en componisten van de stukken én de uitvoerders die in het veertig minuten durend concert aan bod kwamen. Het zal zeker blijven hangen bij het gemengd publiek van vredesactivisten, fans van De 2de Adem, muziekliefhebbers, toeristen en toevallige passanten.
Jean-Pierre De Vent opende met de trompetsolo “The Last Post”, traditioneel gespeeld als laatste eer voor gesneuvelde Britse en geallieerde soldaten, het deel gewijd aan WO I. De overtuigde pacifist Benjamin Britten (1913-1976) componeerde met War Requiem, opus 99 (1962) een niet-kerkelijk requiem opgedragen aan vier oorlogsslachtoffers. En zo luidt het in “Requiem Aeternam” Heer geef hen de eeuwige rust / laat het licht voor altijd op hen schijnen. Men zal u loven God, in Zion: en men zal u eren in Jerusalem; hoor mijn gebed, alle lichamen zullen tot U komen.
Met de naderende oorlog voor ogen schreef Maurice Ravel (1875-1937) tekst én muziek van “Trois beaux oiseaux du Paradis” uit Trois Chansons (1914). Pieter Van Ingelgem op orgel en de Japanse sopraansolo Kyoko Ishida (in het zwart) als verteller op het doksaal, Jean-Pierre De Vent op trompet en Lisa Couck op buisklokken en natuurlijk De 2de Adem (in zwart en wit) vulden de kerk met drie mooie paradijsvogels in de kleuren van de Franse driekleur (mooier dan hemelsblauw, wit als sneeuw, een karmozijnroden hart). Om dan te besluiten met Mijn vriend is naar de oorlog. Ik voel mijn hart verkillen. Breng het ook hier.
In 1941 schreef de Franse componist Olivier Messiaen (1908-1992) in Duitse krijgsgevangenschap tijdens WO II (1939/40 – 1945) zijn beroemd geworden Quatuor pour la fin du temps (1941). Een aantal delen zijn bewerkingen van composities die hij in vredestijd schreef, zo ook “Louange à l’Eternité de Jésus” (Ode aan de oneindigheid van Jezus). De eeuwigheidsgedachte krijgt door de koorademhaling en de langzaam pulserende begeleiding door de orgelpartij een extra dimensie. Infiniment lent, extatique (oneindig langzaam, extatisch) zoals Messiaen boven de partituur als karakteraanduiding schreef. En zo was het ook.
Met Blut ist durch die Strassen geflossen’ (1972) brengen de Duitsers Günter Kunert (tekst) en Kurt Schwaen (muziek – 1909-2007) de Koude Oorlog (1945 – 1991)in herinnering. Je strijdt niet zoals zij voor een vreemde welvaart, jij bent in de stad groot en grijs en goed.
Lettre à une mère (2006) van de Amerikaanse componist Timothy Brown (° 1965) verwijst naar de brief die de familie van een gesneuvelde USA-soldaat ontvangt. De Frans-Canadese Martine Ardiles schreef dit gedicht als aanklacht over de oorlog in Irak (2003-2011). Dezelfde president George Bush die de oorlog opstartte, zal ook de brief met het overlijdensbericht (moeten) ondertekenen. Hij heeft de zachte blik van goede mensen. Ik kan u dit verzekeren, want ik ben het die hem gedood heeft. Cynischer kan het eigenlijk niet.
En om de actualiteit met het Palestijns-Israëlisch conflict (1948 – ….) helemaal tot in de concertzaal te brengen, vertolkte De 2de Adem Trouble (2011), een eigen compositie van hun dirigent. Maarten Van Ingelgem (° 1976) schreef dit voor een concert bij de opening van de fototentoonstelling ‘Ground’ van Bruno Stevens in de Gentse Sint-Pietersabdij. ‘Ground’ wordt het magnum opus over het conflict van de eeuw genoemd. Het is een fotoreeks waarin de fotograaf de oogst presenteert van tien jaar fotograferen in Israël en Palestina.
De tekst is van de schrijfster-activiste Arundhati Roy die in 2004 de Sydney Peace Prize toegekend kreeg vanwege de geweldloosheid van haar activisme. Met deze boodschap én oproep tot politieke actie besloot dit beklijvende vredesconcert. Het probleem is dat /eens je het gezien hebt, / je het niet kan ‘wegzien’. / En eens je het gezien hebt, /wordt zwijgen en niets zeggen / even politieke actie als spreken.
http://vredesoverleggent.org/
http://www.de2deadem.info/
https://www.facebook.com/kyoko.ishida.948
